7 sayısının gizemi: Din, Folklor ve Mitolojide Yedi (7) rakamı

Yedi (rakamla) 7 sayısı neden çeşitli kültürlerde kutsal kabul edilmekte, çeşitli, inanış ve uygulamaların konusu yapılmaktadır. Çeşitli kültürlerde uğurlu veya uğursuz olduğuna inanılan rakamlar vardır 3,9,13 ve 40 gibi ama 7 kadar evrensel ve yaygın kullanımına rastlanılan ikinci bir sayı bulunmamaktadır. 7 rakamının sırrı veya gizemi var mı en azından neden bazı dinlerde kutsal kabul edilmektedir?

Yedi Kat Gök İnanışı ve 7 sayısının Kutsallığının Kökeni

Babillilerin gökte bulunan yedi yıldızın çocuğu oldukları inanışının Ortadoğu üzerinden tüm eski dünyaya yayıldığı, rakamın böylece kutsiyet kazandırılarak çeşitli söylencelerde kullanıldığı (yedi kat yer, yedi kat gök, dünyanın yedi günde yaratılışı) düşünülmektedir.

Yahudi inancında Tanrının evreni altı günde yaratıp, yedinci gün dinlendiğine inanılmaktadır. Sümerlerin okul tabletlerinden anlaşıldığı kadarıyla altı gün çalışıp yedinci gün dinlenme, Yahudiliğe Şabat olarak geçmiş olsa gerektir. Mayasız ekmek orucu yedi gün sürmektedir. Süleyman tapınağı yedi yılda tamamlanmıştır. Tapınaklarda bulunan şamdanlar yedi kolludur. Yahudilikten etkilenen diğer Semavi dinlerde de yedi sayısı kutsal sayılmıştır. Yunan mitolojisinde gök yedi katlı, Hesperidler yedi kardeş olması yin efsanevi Thebai kenti yedi kapılı, hatta İstanbul veya Roma’nın yedi tepe üzerine kurulması söylenceleri, hatta Eski Yunan ve Anadolu’da düğünden yedi gün sonra kız babasının erkek tarafını yemeğe çağırma ve doğumdan yedi gün sonra çocuk ve loğusa annenin komşularca ziyarete gidilmesi âdetleri, soyumuzun 7 göbek sayılması, Kabe‘nin etrafının 7 kere tavaf edilmesi, Hürmüz bile 7 kocalı, Rio gibi yeni kurulan bazı şehirlerin bile Roma ve Kostantinopolis (İstanbul) gibi 7 tepe üzerinde kurulması hatta Pamuk Prenses masalında 7 cücenin olması bile aynı tema ve inanç ile ilişkilidir. Sözgelimi dini liderlerini bile Yedi İmam olarak tanımlayan Alevi inancında tüm evren yedi kat gökyüzünden (Zühal, Müşteri, Merih, Güneş, Zühre, Utarit ve Ay) oluşmaktadır.

Ayrıca Bkz. Roma’nın 7 tepesi

ABGAL, APKALLU

Sümerlerin inanışında içilebilir suların koruyucu tanrısı Apsu’dan esinlenerek bazıları balık adam şeklinde tasvir edilen 7 ruhun adı olup, büyük tanrıların hizmetçileridirler. Akatlarca Apkallu adıyla bilinmekteydiler.

YEDİ EFENDİ

Mezopotamya Mitolojisinde Akad halkının inanışında evrenin yedi efendisi olduğuna inanılmaktaydı. Bunlar:

1. Moul-ge (Cehennem)
2. Nin-gelal (Yeryüzü)
3. Nin-dar (Satürn)
4. Pakou (Merkür)
5. En-Zouna (Ay)
6. Tişkou (Venüs)
7. Kud (Güneş)

YEDİ ALTIN ŞEHİR

16. Yüzyılda Güney Amerika’yı keşfeden İspanyol fatihlerin (Konquistador) Khikomoztok söylencesini yanlış anlayıp, altınla dolu olduğuna inandıkları ve Cibola adını verdikleri 7 efsanevi Aztek kentinin peşine düşmüştür.

YEDİ BİLGE

Yunan Mitolojisinde çeşitli söylencelerde bahisleri geçen Yunanistan’ın yedi bilgesinin adları şöyledir:

1. Miletli Thales (MÖ 7. Yüzyıl)
2. Atinalı Solon (MÖ 640-560)
3. Prieneli Bis
4. Spartalı Khilo
5. Rodoslu Kleobulus
6. Korinthli Periander (MÖ 625-585)
7. Mytileneli Pittakus (MÖ 650-570)

Mezopotamya Mitolojisinde 7 Bilge

Gılgamış efsanesinin ilk tabletinde Uruk kentinin surlarını inşa eden, Erra ile Gılgamış destanlarını yazan ve Mezopotamya’nın en eski yedi şehrine medeniyeti taşıyan efsanevi kişiler olup ‘Ummanu’ adıyla da bilinmekteydiler.

Hint Mitolojisinde 7 Bilge

Üvey oğluna aşık olup karşılık bulamayınca kendisine tecavüz etmekle suçlayan bir kraliçenin kurbanı olarak babası tarafından ölüme mahkûm edilen prensi kurtaran yedi bilgenin öyküsünün anlatıldığı efsanenin adıdır.

YEDİ ERMİŞ

Hint Mitolojisinde Vedalar ve Hint edebiyatında sıkça bahisleri geçip Sanksritçe “Saptarişi” adıyla bilinen ermişlerin adları başta Jaiminiya Brahmana (2.218-221) ve Brihadaranyaka Upanişad (2.2.6) olmak üzere pek çok eserde küçük farklılıklarla verilmiştir. Vedik dönem sonrasında Brahma’nın aklından doğduğu söylenip, her biri ayrı bir Manu ile ilişkilendirilen bu ermişler genel kabule göre Bhrigu, Atri, Angirasa, Vaşistha, Pulastya, Pulalaha ve Kratu’dur.

YEDİ HARİKA

Bkz. Dünyanın Yedi Harikası

YEDİ İMAM

İslam Mitolojisinde Alevilikte saygı gösterilen bu dini önderler sırasıyla Ali, Hasan, Hüseyin, Zeynel-Abidin, Muhammed Bakır, Caferi Sadık’tır. Yedi İmam’ın ardından sekizinci imam konusunda anlaşmazlık olmuştur.

YEDİ KOLLU ŞAMDAN

Bkz. Menorah

YEDİ ROMA KRALI

Roma Mitolojisinde söylenceye göre yedi efsanevi Roma kralı sırasıyla Romulus, Numa Pompilius, Tullus Hostilius, Ancus Martius, Tarquinius Priscus, Servius Tullius ve Tarquinius Superbus’dur.

YEDİ SVABYALI

7 Svabyalı, Grimm Kardeşler’in 119 sayılı masalı olmakla birlikte Hans Sachs’ın 1545 tarihli bir şarkısında ve Hans Wilhelm Kirchhoff’un 1563 tarihli İyi Hissetmek (Wendunmuth) adlı kitaplarında da kaydı mevcuttur. Aptal hikâyesi formatındaki öykülerinde kahraman olmak için uzun bir mızrak yapıp bununla Konstans gölü canavarını avlamaya giden her biri ayrı bir lakap ve karaktere sahip 7 Svabyalı karşılarına canavardan önce çıkan bir tavşandan korkup geri dönmektedir.

YEDİ ŞANS TANRISI

Japon Mitolojisinde Şinto inancında iyi şans getirdiklerine inanılan yedi tanrının adı olup, Japonca Şiçi Fukujin olarak bilinmekteydiler. Bu tanrılar Japon sanatında genellikle Takara-Bune adlı hazinelerle dolu bir geminin içinde tasvir edilmişlerdir. Yedi Şans tanrısı:

1. Benten: Aşk tanrısı
2. Bişamon: Savaş ve servet tanrısı
3. Daikoku: Refah tanrısı
4. Ebisu: Yemek tanrısı
5. Fukurokuju: Talih tanrısı
6. Hotei: Gülen Buda
7. Jurojin: Uzun ömür ve bilgelik tanrısı

YEDİ UYURLAR

Hıristiyan-İslam Mitolojisinde Roma İmparatoru Diocletian’ın (MS 284-305) veya Decius’un (MS 251-249) Hıristiyanlara zulüm uyguladığı günlerde Efes yakınlarındaki Kelion dağındaki bir mağarada 200 yıl sürecek bir uykuya yatan yedi gencin adıdır. Söylenceye göre Yedi Uyurlar II. Theodosius döneminde uyanmış, içlerinden biri erzak için kasabaya inmiş döndüğünde bu sefer İsa’nın tekrar yeryüzüne ineceği tarihe dek sürecek uykuya yatmışlardır. St. Gregory 6. yüzyılda yazdığı De Gloria Martyrum adlı eserinde söylencenin bir varyantını kaydetmiş olup buna göre imparator Decian’ın sarayından kaçan yedi soylu gencin peşine düşülünce girdikleri bir mağarada 230 yıl boyunca uyuyan yediler uyandıktan kısa bir süre sonra ölmüşlerdir. Aynı söylence yedi uyurların cesetlerinin Marsilya’da St. Victor kilisesine gömüldüğünü ve adlarının Konstantius, Dionysius, Joannes, Maximianus, Malkhus, Martinianus ve Serapion olduğu kayıtlıdır.

Anadolu’da Antalya ya da Urfa çevresindeki bir mağarada üç yüz dokuz yıl uyuyan yedi ermişin yanlarında birde Kıtmîr adlı bir köpek de bulunmaktadır. İlk Hıristiyanlar olarak kabul edilen yedi kişiden Kefeştateyus dışında diğer altısının adı hükümdara yakınlıklarına göre hükümdarın sağında oturanlar (Ashab-ı yemin) Yemliha, Mekselina, Mislina ile hükümdarın solunda oturanlar (Ashab-ı yesar): Mernuş, Debernuş, Şazenuş olarak adlandırılmıştır.

Yedi Uyurlar İslam söylencelerinde Ashab-ı Kehf (Mağara insanları) adıyla anılmakta ve Kuranda Kehf Suresi’nin 9 ile 26. ayetleri arasında bahisleri geçmektedir.

Yedi sayısının söylencelerdeki öneminin yanı sıra özellikle Danimarkalı Ogier gibi Ortaçağ söylencelerindeki diğer uyurların varlığı dikkat çekicidir.

Kaynak: Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınları. Ankara, 2016